Η ΄Ηλιδα, ένα από τα σημαντικά και ενδιαφέροντα κέντρα της Πελοποννήσου στην αρχαιότητα, έφθασε σε ακμή τα ρωμαϊκά χρόνια, οπότε και κτίστηκε ένας μεγάλος αριθμός κτιρίων και κυρίως αθλητικών εγκαταστάσεων αφού. Στην ΄Ηλιδα συνέρρεε πάντα το πλήθος των αθλητών για προπόνηση, ένα μήνα πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. ΄Ηταν η οργανώτρια πόλη των Ολυμπιακών Αγώνων και πρωτεύουσα των Ηλείων.Τα ανασκαφέντα κτίρια χρονολογούνται από τους ύστερους ελληνιστικούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους.
Για πρώτη φορά ανασκαφές στην ΄Ηλιδα άρχισε το 1910 το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών με συμμετοχή του Α. Ορλάνδου. Οι ανασκαφές των Αυστριακών συνεχίστηκαν μέχρι το 1914. Η έρευνα της ΄Ηλιδας αρχίζει και πάλι το 1960 από την Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία, υπό την διεύθυνση του καθηγητή Ν. Γιαλούρη.
Από τα σημαντικότερα νημεία του αρχαιολογικού χώρου είναι:

Ø  Το Θέατρο. Σώζονται τμήματα από τη σκηνή του Θεάτρου, τμήμα του κοίλου και των δύο παρόδων. Χρονολογείται στους ελληνιστικούς χρόνους.

Ø   Το Γυμνάσιο. Πρόκειται για χώρο που ήταν περιφραγμένος με τοίχο. Το μήκος του πρέπει να ήταν πάνω από 200 μ. "Κερκυραϊκή" στοά ή "διπλή". Είναι ανοιχτή στοά με κιονοστοιχίες τόσο στη βόρεια όσο και στη νότια πλευρά. Στοά "προς μεσημβρίαν" (των ελλανοδικών). Πρόκειται για τρίκλιτη στοά (διαιρείται με κιονοστοιχίες σε τρία μέρη. Ο Παυσανίας την ονομάζει "προς μεσημβρίαν" από την κατεύθυνση που έχει προς νότο.

Ø  Τετράγωνο οικοδόμημα με εσωτερική περίστυλη αυλή. Πιθανότατα τα τετράγωνα δωμάτια στις τέσσερις γωνίες χρησίμευαν ως "αρχεία" (γραφεία αρχόντων).

Αρχαιολογικό Μουσείο Ήλιδας

Το Μουσείο χτίστηκε το 1981 και έγινε επισκέψιμο. Στις συλλογές εκτίθενται ευρήματα (αγάλματα, ανάγλυφα, πήλινα, αρχιτεκτονικά και μικρά αντικείμενα) όλων των εποχών, από τους πρωτοελλαδικούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους.

Από τα σημαντικότερα εκθέματα του Μουσείου είναι:


Ελληνικό ψηφιδωτό δάπεδο με τον Απόλλωνα και τις Μούσες. Χρονολογείται στους χρόνους της Ρωμαιοκρατίας.


Μαρμάρινο άγαλμα Ερμή του τύπου της ΄Ανδρου, καλό αντίγραφο των αυτοκρατορικών χρόνων (1ος αιώνας π.Χ.).


Κορμός μαρμάρινου αγάλματος ιματιοφόρου του 2ου αιώνα μ.Χ.


Αγγεία "ηλειακού" τύπου από τις σωστικές ανασκαφές της ΄Ηλιδος.